Hükümet, uzun süredir 657 Sayılı Devlet Memurları Kanununa Tabii çalışan memur anne ve babaya; yarı zamanlı çalışma imkânı sağlayacak düzenlemeyi yasalaştırarak memur olan anne ve babaya ciddi anlamda kolaylık sağladı.

Memur olan anne ve babaya yarı zamanlı çalışma imkânı getirecek olan bu düzenleme 6663 sayılı kanun içerisinde düzenlenerek 10 Şubat 2016 Çarşamba Günü 29620 sayılı Resmi Gazetede yayımlandı. Bu kanunun yasalaşması ile birlikte memur olan anne ve babaların kafalarında soru işaretleri oluşmaya başladı. Memur olan anne ve baba yarı zamanlı çalışma imkânına ne zaman ve hangi şartlarda yararlanacak? Bu konu hakkında memurların kafasındaki soru işaretleri tam giderilmiş değil. Bu yazımızda memur olan anne ve baba, yarı zamanlı çalışma imkânından; nasıl, ne zaman ve hangi şartlarda yararlanacağını izah edeceğiz.

Konuya ilişkin Devlet Personel Başkanlığı da bir açıklama yaptı. O açıklama ışığında; memur olan anne ve babanın kafasında tek bir soru işareti kalmayacak şekilde açıklayalım:

Doğum sebebiyle aylıksız izinde geçen sürelerin memurun derece ve kademe ilerlemelerinde değerlendirilmesi, Daha önceki durumlarda anne olan memur ücretsiz izin aldığında; aylıksız izinde geçen süreler derece ve kademe ilerlemesinde sayılmazken, 6663 Sayılı Kanun ile artık sayılacak.

Doğum öncesi analık izninin başlaması gereken tarihten önce gerçekleşen doğumlarda,  doğum tarihi ile analık izninin başlaması gereken tarih arasındaki sürenin memurun doğum sonrası analık iznine ilave edilmesine imkân sağlanması, Daha önce erken doğum yapan memur annenin doğum öncesi analık izni, doğum sonrasına eklenmezdi.

Evlat edinmelerde çocuğun teslim edildiği tarihinden itibaren memura sekiz hafta süre ile izin verilmesi,

Kadın memurun doğum sonrası analık izninin bitiminden itibaren mali ve sosyal haklarında herhangi bir kesinti yapılmaksızın birinci doğumda iki ay, ikinci doğumda dört ay, sonraki doğumlarda ise altı ay süre ile yarı zamanlı çalışmasına imkân sağlanması, evlat edinmelerde de memurun bu haktan aynı şekilde yararlanması, memur anne ve babanın kafasını en çok karıştıran madde bu olsa gerek. Memur olan anne ve baba yarı zamanlı çalışmayı bu maddeden ibaret zannediyor. Bu madde sadece memur olan anneyi ilgilendiriyor. Memur olan anne isterse analık izni bittikten sonra; ilk doğumda 2 ay, ikinci doğumda 4 ay, üçüncü doğumda 6 ay yarı zamanlı çalışıp tam maaş alabilir. Bu süre içerisinde ayrıca süt izni yoktur.

Memura çocuğunun mecburi ilköğretim çağının başladığı tarihi takip eden aybaşına kadar olan dönemde mali haklar ile sosyal yardımlara ilişkin her bir ödeme unsurunun yarısı esas alınarak ödeme yapılması kaydıyla yarım zamanlı çalışma imkânı getirilmesi, evlat edinmelerde de memurun bu haktan aynı şekilde yararlanması, memur olan anne ve baba isterse; çocukları ilköğretime gelene kadar yarı zamanlı çalışma imkânından yararlanabilir. Ancak bu haktan yararlanan memurlar, mali haklar açısından da yarısı esas alınarak ödeme yapılır. Örneğin 3 bin TL maaş alan bir memur 2 yıl boyunca yarı zamanlı çalışma hakkından yararlanmışsa; bu iki yıl boyunca; haftada 20 saat çalışıp, aylık 1500 TL maaş alıp iki yıl sonunda ekstra bir durum yoksa bir kademe ilerlemesi alır.

6663 Sayılı Kanunda yarı zamanlı çalışma ile ilgili bölüm şu şekildedir:

MADDE 5- 14/7/1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 36 ncı maddesinin “Ortak Hükümler” bölümünün (C) fıkrasına aşağıdaki bent eklenmiştir.

“8- 108 inci maddenin (B) fıkrası uyarınca kullanılan aylıksız izin süreleri, her yıl için bir kademe ilerlemesi ve her üç yıl için bir derece yükselmesi verilmek suretiyle değerlendirilir.”

MADDE 6- 657 sayılı Kanunun 104 üncü maddesinin (A) fıkrasına beşinci cümlesinden sonra gelmek üzere aşağıdaki cümle, fıkranın sonuna aşağıdaki cümleler ve aynı maddeye (E) fıkrasından sonra gelmek üzere aşağıdaki fıkra eklenmiş, mevcut (F) fıkrası (G) fıkrası olarak teselsül ettirilmiştir.
“Doğum öncesi analık izninin başlaması gereken tarihten önce gerçekleşen doğumlarda ise doğum tarihi ile analık izninin başlaması gereken tarih arasındaki süre doğum sonrası analık iznine ilave edilir.”
“Üç yaşını doldurmamış bir çocuğu eşiyle birlikte veya münferit olarak evlat edinen memurlar ile memur olmayan eşin münferit olarak evlat edinmesi hâlinde memur olan eşlerine, çocuğun teslim edildiği tarihten itibaren sekiz hafta süre ile izin verilir. Bu izin evlatlık kararı verilmeden önce çocuğun fiilen teslim edildiği durumlarda da uygulanır.”
“F) Doğum sonrası analık izni süresi sonunda kadın memur, isteği hâlinde çocuğun hayatta olması kaydıyla analık izni bitiminde başlamak üzere ayrıca süt izni verilmeksizin birinci doğumda iki ay, ikinci doğumda dört ay, sonraki doğumlarda ise altı ay süreyle günlük çalışma süresinin yarısı kadar çalışabilir. Çoğul doğumlarda bu sürelere birer ay ilave edilir. Çocuğun engelli doğması veya doğumdan sonraki on iki ay içinde çocuğun engellilik durumunun tespiti hâllerinde bu süreler on iki ay olarak uygulanır. Üç yaşını doldurmamış bir çocuğu eşiyle birlikte veya münferit olarak evlat edinen memurlar ile memur olmayan eşin münferit olarak evlat edinmesi hâlinde memur olan eşleri de, istekleri üzerine (A) fıkrası uyarınca verilen sekiz haftalık iznin bitiminden itibaren bu haktan aynı esaslar çerçevesinde yararlanır.”

MADDE 7- 657 sayılı Kanunun 108 inci maddesinin (B) fıkrasına “analık izni süresinin” ibaresinden sonra gelmek üzere “veya aynı maddenin (F) fıkrası uyarınca verilen izin süresinin” ibaresi eklenmiş ve aynı maddenin (C) fıkrasının birinci cümlesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“Üç yaşını doldurmamış bir çocuğu eşiyle birlikte veya münferit olarak evlat edinen memurlar ile memur olmayan eşin münferit olarak evlat edinmesi hâlinde memur olan eşlerine, 104 üncü maddenin (A) fıkrası uyarınca verilen sekiz haftalık iznin veya aynı maddenin (F) fıkrası uyarınca izin kullanılması hâlinde bu iznin bitiminden itibaren, istekleri üzerine yirmi dört aya kadar aylıksız izin verilir.”

MADDE 10- 657 sayılı Kanuna aşağıdaki ek madde eklenmiştir.
“Doğum sonrası yarım zamanlı çalışma
EK MADDE 43- Doğum yapan memurlar doğum sonrası analık izninin veya 104 üncü maddenin (F) fıkrası uyarınca kullanılan iznin, eşi doğum yapan memurlar ise babalık izninin bitiminden, ilgili mevzuatı uyarınca çocuğun mecburi ilköğretim çağının başladığı tarihi takip eden ay başına kadar olan dönemde, ayrıca süt izni verilmeksizin haftalık çalışma saatlerinin normal çalışma süresinin yarısı olarak düzenlenmesini talep edebilirler. Bu kapsamda yarım zamanlı çalışmaya başlayan memur, aynı çocuk için bir daha bu haktan yararlanmamak kaydıyla başvuru tarihini izleyen ay başından geçerli olmak üzere normal zamanlı çalışmaya dönebilir. Bu fıkra hükmünden yararlanan memura, yarım zamanlı çalışmaya başladığı tarihi izleyen ay başından itibaren, mali haklar ile sosyal yardımlarına ilişkin her bir ödeme unsurunun yarısı esas alınarak ödeme yapılır. Bunların fiili çalışmaya bağlı ödemeleri hakkında ise ilgili mevzuat hükümleri uygulanmaya devam olunur. Derece yükselmesi ile kademe ilerlemesi için aranan süreler açısından bu şekilde çalışılan dönemdeki hizmet süreleri yarım olarak dikkate alınır. Bu kapsamdaki memurun çalışma saatleri ilgili kurum tarafından belirlenir. Bir çocuğu eşiyle birlikte veya münferit olarak evlat edinen memurlar ile memur olmayan eşin münferit olarak evlat edinmesi hâlinde memur olan eşleri de istekleri üzerine çocuğun fiilen teslim edildiği tarihten veya 104 üncü maddenin (A) fıkrası uyarınca sekiz haftalık izin verilmesi ya da aynı maddenin (F) fıkrası uyarınca izin kullanılması hâlinde bu izinlerin bitiminden itibaren bu fıkra hükümlerinden yararlanır.
Yarım zamanlı çalışma hakkının kullanımına ilişkin usul ve esaslar ile bu haktan yararlanamayacak memurları; hizmet sınıfı, kadro unvanı, kurum veya teşkilat bazında birlikte veya ayrı ayrı belirlemeye Bakanlar Kurulu yetkilidir.”

MADDE 11-  657 sayılı Kanuna aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.
“GEÇİCİ MADDE 42- 36 ncı maddenin “Ortak Hükümler” bölümünün (C) fıkrasının (8) numaralı bendi hükmü, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten sonra 108 inci maddenin (B) fıkrası kapsamında aylıksız izne ayrılanlar hakkında uygulanır. Anılan tarihte bu şekilde aylıksız izin kullananlar ise kalan izin süreleri bakımından söz konusu bent hükmünden yararlandırılır.''